20. yüzyıl felsefesi ne demek?
20. yüzyıl felsefesi, 19. yüzyıl sonlarından başlayıp günümüze kadar
gelen ve devam eden düşünce geleneklerini ve felsefi akımları kapsar.
Her çağın felsefesinin kendi toplumsal, kültürel ve siyasal koşullarıyla
etkileşimli olduğu gibi, 20. yüzyıl felsefesi de kendi siyasal ve
toplumsal gelişmelerinden etkilenmiştir. Çağın siyasal olayları,
kültürel ve teknolojik gelişmeler, bilimsel alandaki yeni sonuçlar,
ortaya çıkan yeni düşünce eğilimlerinin hepsi 20. yüzyıl felsefesinde
görülen bilime yönelik sorgulayıcı yaklaşımların, aklın sorgulanması
girişimlerinin, dile yönelik ilginin, özne kavramı üzerinde yürütülen
tartışmaların, zihin problemlerinin, yeni bir boyut kazanan bilgi
sorununun, cinsellik soruşturmasının, yabancılaşma ve iktidar
sorunsalının arka planını oluşturmaktadır. Bu çağın düşünürlerinin
çoğunluğu bir şekilde çalışmalarında çağın kuramsal sorunlarını
dillendirmiş ve yanıt arayışında olmuştur.
Önemli akımlar
Önemli filozoflar
<table style="width:10%;">
<colgroup>
<col style="width: 2%" />
<col style="width: 2%" />
<col style="width: 2%" />
<col style="width: 2%" />
</colgroup>
<tbody>
<tr class="odd">
<td><ul>
<li><a href="Henri_Bergson" title="wikilink">Henri Bergson</a>
(1846-1941)</li>
<li><a href="Gottlob_Frege" title="wikilink">Gottlob Frege</a>
(1848-1925)</li>
<li><a href="Edmund_Husserl" title="wikilink">Edmund Husserl</a>
(1859-1938)</li>
<li><a href="Rudolf_Steiner" title="wikilink">Rudolf Steiner</a>
(1861-1925)</li>
<li><a href="Albert_Jay_Nock" title="wikilink">Albert Jay Nock</a>
(1870-1945)</li>
<li><a href="Vladimir_Lenin" title="wikilink">Vladimir Lenin</a>
(1870-1924)</li>
<li><a href="Bertrand_Russell" title="wikilink">Bertrand Russell</a>
(1872-1970)</li>
<li><a href="George_Edward_Moore" title="wikilink">George Edward
Moore</a> (1873-1958)</li>
<li><a href="Ernst_Cassirer" title="wikilink">Ernst Cassirer</a>
(1874-1945)</li>
<li><a href="Albert_Schweitzer" title="wikilink">Albert Schweitzer</a>
(1875-1965)</li>
<li><a href="Martin_Buber" title="wikilink">Martin Buber</a>
(1878-1965)</li>
<li><a href="Lev_Troçki" title="wikilink">Lev Troçki</a>
(1879-1940)</li>
<li><a href="Otto_Weininger" title="wikilink">Otto Weininger</a>
(1880-1903)</li>
<li><a href="Oswald_Spengler" title="wikilink">Oswald Spengler</a>
(1880-1936)</li>
<li><a href="Pierre_Teilhard_de_Chardin" title="wikilink">Pierre
Teilhard de Chardin</a> (1881-1955)</li>
<li><a href="Ludwig_von_Mises" title="wikilink">Ludwig von Mises</a>
(1881-1973)</li>
<li><a href="Moritz_Schlick" title="wikilink">Moritz Schlick</a>
(1882-1936)</li>
<li><a href="Jose_Ortega_y_Gasset" title="wikilink">Jose Ortega y
Gasset</a> (1883-1955)</li>
<li><a href="Gaston_Bachelard" title="wikilink">Gaston Bachelard</a>
(1884-1962)</li>
<li><a href="Ernst_Bloch" title="wikilink">Ernst Bloch</a>
(1885-1977)</li>
<li><a href="Jerry_Fodor" title="wikilink">Jerry Fodor</a> (1935-)</li>
<li><a href="Alain_Badiou" title="wikilink">Alain Badiou</a>
(1937-)</li>
<li><a href="Thomas_Nagel" title="wikilink">Thomas Nagel</a>
(1937-)</li>
<li><a href="Robert_Nozick" title="wikilink">Robert Nozick</a>
(1938-2002)</li>
<li><a href="Gilbert_Harman" title="wikilink">Gilbert Harman</a>
(1938-)</li>
<li><a href="Tzvetan_Todorov" title="wikilink">Tzvetan Todorov</a>
(1939-)</li>
<li><a href="John_D._Caputo" title="wikilink">John D. Caputo</a>
(1940-)</li>
<li><a href="Saul_Kripke" title="wikilink">Saul Kripke</a> (1940-)</li>
<li><a href="Philippe_Lacoue-Labarthe" title="wikilink">Philippe
Lacoue-Labarthe</a> (1940-)</li>
<li><a href="Jean-Luc_Nancy" title="wikilink">Jean-Luc Nancy</a>
(1940-)</li>
<li><a href="David_K._Lewis" title="wikilink">David K. Lewis</a>
(1941-2001)</li>
<li><a href="Giorgio_Agamben" title="wikilink">Giorgio Agamben</a>
(1942-)</li>
<li><a href="John_McDowell" title="wikilink">John McDowell</a>
(1942-)</li>
<li><a href="Luce_Irigaray" title="wikilink">Luce Irigaray</a>
(1930-)</li>
<li><a href="Michel_Serres" title="wikilink">Michel Serres</a>
(1930-)</li>
<li><a href="Daniel_Dennett" title="wikilink">Daniel Dennett</a>
(1942-)</li>
</ul></td>
<td><ul>
<li><a href="Georg_Lukacs" title="wikilink">Georg Lukacs</a>
(1885-1971)</li>
<li><a href="Ludwig_Wittgenstein" title="wikilink">Ludwig
Wittgenstein</a> (1889-1951)</li>
<li><a href="Martin_Heidegger" title="wikilink">Martin Heidegger</a>
(1889-1976)</li>
<li><a href="Rudolf_Carnap" title="wikilink">Rudolf Carnap</a>
(1891-1970)</li>
<li><a href="Antonio_Gramsci" title="wikilink">Antonio Gramsci</a>
(1891-1937)</li>
<li><a href="Michael_Polanyi" title="wikilink">Michael Polanyi</a>
(1891-1976)</li>
<li><a href="Walter_Benjamin" title="wikilink">Walter Benjamin</a>
(1892-1940)</li>
<li><a href="Mao_Zedong" title="wikilink">Mao Zedong</a>
(1893-1976)</li>
<li><a href="Max_Horkheimer" title="wikilink">Max Horkheimer</a>
(1895-1973)</li>
<li><a href="Georges_Bataille" title="wikilink">Georges Bataille</a>
(1897-1962</li>
<li><a href="David_Blitz" title="wikilink">David Blitz</a>
(Unknown-)</li>
<li><a href="Leo_Strauss" title="wikilink">Leo Strauss</a>
(1899-1973)</li>
<li><a href="Gilbert_Ryle" title="wikilink">Gilbert Ryle</a>
(1900-1976)</li>
<li><a href="Hans-Georg_Gadamer" title="wikilink">Hans-Georg Gadamer</a>
(1900-2002)</li>
<li><a href="Jacques_Lacan" title="wikilink">Jacques Lacan</a>
(1901-1981)</li>
<li><a href="Alfred_Tarski" title="wikilink">Alfred Tarski</a>
(1901-1983)</li>
<li><a href="Henri_Lefebvre" title="wikilink">Henri Lefebvre</a>
(1901-1991)</li>
<li><a href="C.L.R._James" title="wikilink">C.L.R. James</a>
(1901-1989)</li>
<li><a href="Mortimer_Adler" title="wikilink">Mortimer Adler</a>
(1902-2001)</li>
<li><a href="Herbert_Feigl" title="wikilink">Herbert Feigl</a>
(1902-1988)</li>
<li><a href="Eric_Hoffer" title="wikilink">Eric Hoffer</a>
(1902-1983)</li>
<li><a href="Guy_Debord" title="wikilink">Guy Debord</a>
(1931-1994)</li>
<li><a href="Roger_Penrose" title="wikilink">Roger Penrose</a>
(1931-)</li>
<li><a href="Richard_Rorty" title="wikilink">Richard Rorty</a>
(1931-)</li>
<li><a href="Charles_Taylor_(philosopher)" title="wikilink">Charles
Taylor</a> (1931-)</li>
<li><a href="John_Searle" title="wikilink">John Searle</a> (1932-)</li>
<li><a href="Paul_Virilio" title="wikilink">Paul Virilio</a>
(1932-)</li>
<li><a href="Antonio_Negri" title="wikilink">Antonio Negri</a>
(1933-)</li>
<li><a href="Jaegwon_Kim" title="wikilink">Jaegwon Kim</a> (1934-)</li>
<li><a href="Oskar_Negt" title="wikilink">Oskar Negt</a> (1934-)</li>
<li><a href="Hilary_Putnam" title="wikilink">Hilary Putnam</a>
(1926-)</li>
<li><a href="Bernard_Williams" title="wikilink">Bernard Williams</a>
(1929-2003)</li>
<li><a href="Jürgen_Habermas" title="wikilink">Jürgen Habermas</a>
(1929-)</li>
<li><a href="Jean_Baudrillard" title="wikilink">Jean Baudrillard</a>
(1929-)</li>
<li><a href="David_Kaplan_(philosopher)" title="wikilink">David
Kaplan</a> (1929-)</li>
<li><a href="Pierre_Bourdieu" title="wikilink">Pierre Bourdieu</a>
(1930-2002)</li>
<li><a href="Jacques_Derrida" title="wikilink">Jacques Derrida</a>
(1930-2004)</li>
</ul></td>
<td><ul>
<li><a href="Karl_Popper" title="wikilink">Karl Popper</a>
(1902-1994)</li>
<li><a href="F._P._Ramsey" title="wikilink">F. P. Ramsey</a>
(1903-1930)</li>
<li><a href="Theodor_W._Adorno" title="wikilink">Theodor W. Adorno</a>
(1903-1969)</li>
<li><a href="Georges_Canguilhem" title="wikilink">Georges Canguilhem</a>
(1904-1995)</li>
<li><a href="Ayn_Rand" title="wikilink">Ayn Rand</a> (1905-1982)</li>
<li><a href="Jean-Paul_Sartre" title="wikilink">Jean-Paul Sartre</a>
(1905-1980)</li>
<li><a href="Hannah_Arendt" title="wikilink">Hannah Arendt</a>
(1906-1975)</li>
<li><a href="Emmanuel_Levinas" title="wikilink">Emmanuel Levinas</a>
(1906-1995)</li>
<li><a href="Nelson_Goodman" title="wikilink">Nelson Goodman</a>
(1906-1989)</li>
<li><a href="Maurice_Blanchot" title="wikilink">Maurice Blanchot</a>
(1907-2003)</li>
<li><a href="Jean_Hyppolite" title="wikilink">Jean Hyppolite</a>
(1907-1968)</li>
<li><a href="Claude_Lévi-Strauss" title="wikilink">Claude
Lévi-Strauss</a> (1908-)</li>
<li><a href="Maurice_Merleau-Ponty" title="wikilink">Maurice
Merleau-Ponty</a> (1908-1961)</li>
<li><a href="Simone_de_Beauvoir" title="wikilink">Simone de Beauvoir</a>
(1908-1986)</li>
<li><a href="Willard_Van_Orman_Quine" title="wikilink">Willard Van Orman
Quine</a> (1908-2000)</li>
<li><a href="Simone_Weil" title="wikilink">Simone Weil</a>
(1909-1943)</li>
<li><a href="Max_Black" title="wikilink">Max Black</a> (1909-1988)</li>
<li><a href="Isaiah_Berlin" title="wikilink">Isaiah Berlin</a>
(1909-1997)</li>
<li><a href="Alfred_Ayer" title="wikilink">Alfred Ayer</a>
(1910-1989)</li>
<li><a href="Kenneth_E._Boulding" title="wikilink">Kenneth E.
Boulding</a> (1910-1993)</li>
<li><a href="John_Langshaw_Austin" title="wikilink">John Langshaw
Austin</a> (1911-1960)</li>
<li><a href="Marshall_McLuhan" title="wikilink">Marshall McLuhan</a>
(1911-1980)</li>
<li><a href="Wilfrid_Sellars" title="wikilink">Wilfrid Sellars</a>
(1912-1989)</li>
<li><a href="Arne_Næss" title="wikilink">Arne Næss</a> (1912-)</li>
<li><a href="Alan_Turing" title="wikilink">Alan Turing</a>
(1912-1954)</li>
<li><a href="Albert_Camus" title="wikilink">Albert Camus</a>
(1913-1960)</li>
<li><a href="Paul_Ricoeur" title="wikilink">Paul Ricoeur</a>
(1913-2005)</li>
<li><a href="Roderick_Chisholm" title="wikilink">Roderick Chisholm</a>
(1916-1999)</li>
<li><a href="Georg_Henrik_von_Wright" title="wikilink">Georg Henrik von
Wright</a> (1916-2003)</li>
<li><a href="Eugene_Gendlin" title="wikilink">Eugene Gendlin</a>
(1926-)</li>
<li><a href="Leonardo_Polo" title="wikilink">Leonardo Polo</a>
(1926-)</li>
<li><a href="Dr._Hans_Köchler" title="wikilink">Hans Köchler</a>
(1948-)</li>
<li><a href="Slavoj_Zizek" title="wikilink">Slavoj Zizek</a>
(1949-)</li>
<li><a href="Colin_McGinn" title="wikilink">Colin McGinn</a>
(1950-)</li>
</ul></td>
<td><ul>
<li><a href="Donald_Davidson_(philosopher)" title="wikilink">Donald
Davidson</a> (1917-2003)</li>
<li><a href="Louis_Althusser" title="wikilink">Louis Althusser</a>
(1918-1990)</li>
<li><a href="Paul_de_Man" title="wikilink">Paul de Man</a>
(1919-1983)</li>
<li><a href="G.E.M._Anscombe" title="wikilink">G.E.M. Anscombe</a>
(1919-2001)</li>
<li><a href="R.M._Hare" title="wikilink">R.M. Hare</a> (1919-2002)</li>
<li><a href="P._F._Strawson" title="wikilink">P. F. Strawson</a>
(1919-2006)</li>
<li><a href="Philippa_Foot" title="wikilink">Philippa Foot</a>
(1920-)</li>
<li><a href="John_Rawls" title="wikilink">John Rawls</a>
(1921-2002)</li>
<li><a href="Sidney_Morgenbesser" title="wikilink">Sidney
Morgenbesser</a> (1921-2004)</li>
<li><a href="Cornelius_Castoriadis" title="wikilink">Cornelius
Castoriadis</a> (1922-1997)</li>
<li><a href="Thomas_Samuel_Kuhn" title="wikilink">Thomas Samuel Kuhn</a>
(1922-1996)</li>
<li><a href="Imre_Lakatos" title="wikilink">Imre Lakatos</a>
(1922-1974)</li>
<li><a href="Aleksandr_Zinovyev" title="wikilink">Aleksandr Zinovyev</a>
(1922-)</li>
<li><a href="Rene_Girard" title="wikilink">Rene Girard</a> (1923-)</li>
<li><a href="Walter_Pitts" title="wikilink">Walter Pitts</a>
(1923-1969)</li>
<li><a href="Arthur_Danto" title="wikilink">Arthur Danto</a>
(1924-)</li>
<li><a href="Paul_Feyerabend" title="wikilink">Paul Feyerabend</a>
(1924-1994)</li>
<li><a href="William_H._Gass" title="wikilink">William H. Gass</a>
(1924-)</li>
<li><a href="Jean-François_Lyotard" title="wikilink">Jean-François
Lyotard</a> (1924-1998)</li>
<li><a href="Gilles_Deleuze" title="wikilink">Gilles Deleuze</a>
(1925-1995)</li>
<li><a href="Michael_Dummett" title="wikilink">Michael Dummett</a>
(1925-)</li>
<li><a href="Stanley_Cavell" title="wikilink">Stanley Cavell</a>
(1926-)</li>
<li><a href="Michel_Foucault" title="wikilink">Michel Foucault</a>
(1926-1984)</li>
<li><a href="Christopher_Peacocke" title="wikilink">Christopher
Peacocke</a> (1950-)</li>
<li><a href="Hamid_Dabashi" title="wikilink">Hamid Dabashi</a>
(1951-)</li>
<li><a href="Christine_Korsgaard" title="wikilink">Christine
Korsgaard</a> (1952-)</li>
<li><a href="Bernard_Stiegler" title="wikilink">Bernard Stiegler</a>
(1952-)</li>
<li><a href="Cornel_West" title="wikilink">Cornel West</a> (1953-)</li>
<li><a href="Anthony_Appiah" title="wikilink">Kwame Anthony Akroma-Ampim
Kusi Appiah</a> (1954-)</li>
<li><a href="John_Zerzan" title="wikilink">John Zerzan</a> (1943-)</li>
<li><a href="Simon_Blackburn" title="wikilink">Simon Blackburn</a>
(1944-)</li>
<li><a href="Peter_Singer" title="wikilink">Peter Singer</a>
(1946-)</li>
<li><a href="Alan_Belk" title="wikilink">Alan Belk</a> (1947-)</li>
</ul></td>
</tr>
</tbody>
</table>
Analitik felsefe
Analitik felsefe 20. yüzyılın ana akımlarından birisidir. Kökenleri
Hume'ye kadar uzanan bir felsefe geleneği olarak analitik felsefe, bir
yandan dünyanın çok büyük sayıda karmaşık olmayan öğeden meydana
geldiğini, öte yandan felsefenin görevinin de bir senteze ulaşma çabası
değil ya da
analiz olduğu iddiasından hareket
eder. Bilimden yana tutum alıp metafiziğe karşı duran bu analitik
düşünürler, belli bir şekilde realizmi savunurlar diyebiliriz. Bu akımın
önemli farklılıklarıyla birlikte önde gelen temsilcileri , , , ve ya da olarak bilinmektedir.
Mantıksal pozitivizm
Yorumsamacılık
ya da hermenuitik yöntemine dayanan
felsefe akımı. boyunca
yorumsamacılık denilen yaklaşım çeşitli biçimlerde ortaya çıkmış ve çok
eski bir düşünme geleneği olmakla birlikte, asıl olarak
,
, 'ın
katkılarıyla belirginlik kazanmış bir 20. yüzyıl düşüncesidir.
Yorumsamacılık, ve
meseleleri noktasında önceliği
yorumlayıcıya veren bir yaklaşım gösterir. Genel olarak metin bilimi
ya da metin okuması şeklinde anlaşılmış olsa da (kutsal metinlerin
anlaşılması ve açıklanması), yorumsamacılık, 19. yüzyılın sonlarından
itibaren bir felsefe eğilimi olarak sahneye çıkmıştır.
Fenomenoloji
Kurucusu Edmund Husserl olan felsefe geleneğidir. 20. yüzyılın tüm
felsefi gelişmesini etkilemiş, özne ve bilgi konularında geleneksel
felsefe eğilimlerinin dışında bir yaklaşım biçimi geliştirmeye
yönelmiştir. "" ve "" olarak adlandırılan
ikili bir işlemle fenomenoloji, Kant'ın bilgi alanının dışında bıraktığı
gerçekliğin bilinebilir olduğunu öne sürmüş, kendi epistemolojik
konumunu bu anlamda öteki felsefelerden üstün tutmaya çalışmıştır.
Fenomenoloji felsefesinde
etkisi görülür ve bir
akım olarak kendisi de öncelikle varoluşçu felsefeyi, daha sonra da tüm
postmodern felsefe tartışmalarını etkilemiştir. , , gibi aynı zamanda varoluşçu
felsefenin öncüleri olarak kabul edilen filozoflar, fenomenolojiden
etkilenmiş olmalarının yanı sıra, fenomenolojik felsefenin temsilcileri
de sayılırlar.
Yapısalcılık
Yapısalcılık, bir felsefe akımı olarak ve onun öncüsü 'den kaynaklanır. 20.
yüzyılın en önemli akımlarından birisidir. Felsefe tarihi içindeki
önemli dönüşümlerin kaynaklarından birisi olmuştur. Bilgi, özne, tarih,
dil, benlik, bilinç, toplum vb. bütün teorik kavramlara ilişkin farklı
bir perspektif ortaya koymuş ve kendisinden sonra postyapısalcılık
olarak bilinen gelişmenin öncüsü olmuştur. ,
gibi isimlerle anılır.
Postyapısalcı felsefe
Özellikle Fransa'da yapısalcılıktan sonra gelişmiş olan ve kaynağında
yapısalcılık, fenomenoloji, varoluşçuluk, Nietzscheci felsefe gibi
felsefe geleneklerinin bulunduğu, köklü düşünce ve felsefe eleştirisiyle
birlikte kendini gösteren felsefe geleneği postyapısalcı felsefe olarak
adlandırılmaktadır.
felsefesi başta olmak üzere, tüm tarihine eleştirel bir yönelim
gösteren, her tür ,
(düalist), yaklaşımı
sorgulayan bir felsefi tutum söz konusudur burada. Başlıca temsilcileri
, , , , , gibi isimlerdir.
Postmodern felsefe
Postmodern felsefe, ya da
başka bir deyişle gelen
zihniyet yapısının temelleri bakımından sorgulanması ve genel olarak
yadsınması biçiminde ortaya çıkan felsefe eğilimi olarak
adlandırılabilir. Postmodern felsefenin soruşturması yalnızca modern
düşünceyle sınırlı kalmaz, bir bütün hedefler. Postmodern felsefe olarak
addedilen felsefeler, genel bir eğilim olarak,
, ,
,
, ,
gibi modern felsefede doruğuna ulaşmış
olan temel felsefi nosyonları kuşkuyla karşılar ve yadsır. Bu yaklaşım,
gibi düşünürlerde
görüldüğü üzere, 'dan beri süregelen ve
doruğuna ulaşan sonlandırmaya yönelir.
Eleştirel realizm
Eleştirel realizm, özellikle realizmin kuramsal sınırlılıklarını ve
sorunları aşarak yeniden değerlendirme yönelimidir. 20. yüzyıl
felsefesinde ,
,
yaklaşımların dışında yeni bir
yönelim olarak belirir. Özellikle alanında söz sahibi olarak ortaya
çıkar. Klasik bilimin,
ampirik olguların gözlemlenmesine indirgenmesinden kaynaklanan
sınırlılıkları eleştirel realizm yaklaşımıyla aşılmaya çalışılır.
yüzyılın ilk yarısında
bu akımın temsilcilerinden sayılır. Ayrıca en eski felsefi anlamında
realizm, fikirlerin gerçekliğine inanmak anlamına geldiğinden, eleştirel
realizm bu anlamda da bir ayrım koyar. Eleştirel realizm, buna göre, hem
hem de kabul eder. Ontolojik
anlamda dünyadaki şeyler ya da varlıklar onu tasavvur eden bilinçten
bağımsız olarak vardır. Realizm ve eleştirel realizm felsefe, bilim,
edebiyat eleştirisi gibi alanlarda farklı boyut ve katmanlarda karşımıza
çıkar. Fikirlerin gerçekliğine inanmak şeklindeki realizmin felsefi
anlamından edebiyattaki realizmin gerçekçilik olarak anlaşılması bu
anlam farklarını gösterir. Georg Lukács'ın tanımlamasına göre
, edebiyatın
realitenin/gerçekliğin bir yansıması olduğu fikrinden hareket eder.
alanında da realizmin
gerçekçilik şeklinde anlaşılması söz konusudur. Bu noktada eleştirel
realizmin ya da gerçekçiliğin en önemli ismi 'dır. Felsefi anlamda eleştirel
realistler Bhaskar'ın öncü açılımlarını değerlendirmişlerdir. bu felsefi akımın başka bir önemli
ismidir.
Eleştirel rasyonalizm
20. yüzyıl, özellikle ikinci yarısından itibaren akla yönelik kuşkular,
itirazlar ve yadsıyışlar yüzyılı olmakla birlikte, birçok önemli filozof
akıl savunuları yapmaya çalışır. Bunların önemli bir bölümü, bilinen
anlamda akıl ve akılcılık savunusunu değil, kendileri de sorguladıkları
eleştirel bir akılcılık anlayışı geliştirirler.
örneğin, ve
'de görülen eleştirisinin çok fazla
genelleştirilmesine ve bir bütün aklın araçsal akla indirgenmesine
karşıdır.Kendisi de akılcılığı eleştirmekte, fakat yine de akıla bir pay
bırakmaktadır. Öte yandan eleştirel rasyonalizm denilince ilk akla gelen
isim bilim felsefecisi 'dir.
Öğrencisi tarafından
görüşleri yoğun eleştirilere maruz kalıp "" denilmeden önce Popper, eleştirel bir
rasyonalizm yöntemi geliştirmeye çalışmıştır. Popper'in eleştirel
rasyonalizme dayanan ,
temelde anlamında ulaşmayı mümkün görür.
Eleştirel teori
'nun teorik ve felsefi
konumunu gösteren adlandırma. , , , okulun en tanıdık simalarıdır. Bu
düşünürler içinde yer almaktadırlar,
ancak Marksizmle ilişkileri özel bir nitelik arz eder; 'in tamamen dışında kalırlar.
Aydınlanmacılıkla eleştirel bir ilişki kurarlar, akıl kavramına yönelik
çeşitli boyutlarda eleştiriler getirirler. Postmodern soruşturmada
görülen akıl eleştirilerinin ilk ipuçlarını Frankfurt Okulu
düşünürlerinde görmek mümkündür. Elbette Frankfurt Okulu'nun her
üyesinde farklı boyutta bir eleştirellik söz konusudur, ama bu
düşünürleri bir okul içinde birleştiren ögelerin temelinde eleştirel
teoriyi benimsemeleri yatar. Eleştirel teori, hem teorinin/felsefenin
eleştirel bir şekilde değerlendirilmesini ve yeniden yapılandırılmasını,
hem de uygulamada eleştirel bir yönelim gözetilmesini ifade eder. Okulun
en genel anlamda eleştirel bir düşünce ve eleştirel bir toplum
teorisi kurmayı amaçladığı, felsefi çalışmalarında bu eleştirelliğin
ortaya konulduğu söylenebilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- 20. Yüzyıl Düşünce Akımları/Yorumlar ve Eleştiriler, , .
- Kıta Avrupası Felsefesine Giriş / Rousseau, Kant, Hegel'den
Foucault ve Derrida'ya,,
çeviren; Ahmet Cevizci, Paradigma Yayınları.
- Felsefe Tarihi, , .
- Çağdaş Felsefe/Kant'tan Günümüze Felsefe Akımları, ,.
- Dile Gelen Felsefe, ,.
- Bilim Kuramına Giriş, , çeviren;, .
Orijinal kaynak: 20. yüzyıl felsefesi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler